Εμπραχίμ Ραϊσί: Ποιος ήταν ο «σκληροπυρηνικός» πρόεδρος του Ιράν, ο «χασάπης της Τεχεράνης» για τους επικριτές του

Ο θάνατος του προέδρου του Ιράν Εμπραχίμ Ραϊσί, δημιουργεί νέα δεδομένα για την Ισλαμική Δημοκρατία.

Ο Ραϊσί γνωστός για την επιβολή βίαιης καταστολής στην αντιπολίτευση και θεωρούμενος πιθανός διάδοχος του ανώτατου ηγέτη αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ, δημιουργεί νέα δεδομένα για την Ισλαμική Δημοκρατία, που καλείται να διαχειριστεί την απώλειά του εν μέσω εντάσεων με άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, μιας τρεκλίζουσας οικονομίας

και δυτικών πιέσεων για το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Ο 63χρονος Ραϊσί, συντηρητικός σκληροπυρηνικός κληρικός, ανέλαβε καθήκοντα προέδρου του Ιράν το καλοκαίρι του 2021 μετά τον αποκλεισμό αρκετών δημοφιλών υποψηφίων από τις εκλογές, που σημαδεύτηκε από αρνητικό ρεκόρ προσέλευσης στις κάλπες. Φορούσε ένα μαύρο τουρμπάνι, συμβολικό των απογόνων του προφήτη Μωάμεθ.

Ο «χασάπης της Τεχεράνης»

Επί των ημερών σημειώθηκε η άγρια καταστολή των διαδηλώσεων που συγκλόνισαν το Ιράν μετά τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί στα χέρια της αστυνομίας Ηθών της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η επιβολή ενός αυστηρού ενδυματολογικού κώδικα για τις γυναίκες, η Τεχεράνη Ιράν εμπλούτιζε ουράνιο σε επίπεδα σχεδόν οπλικού επιπέδου μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, και παρεμπόδιζε τις διεθνείς επιθεωρήσεις.

Παράλληλα επί θητείας του Ραϊσί κλιμακώθηκαν οι στρατιωτικές εντάσεις με το Ισραήλ και τη Δύση καθώς το καθεστώς των μουλάδων υποστήριζε τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τους σιϊτες αντάρτες Χούθι της Υεμένης και τον πόλεμο που εξαπέλυσε η Ρωσία κατά της Ουκρανίας.

Οι επικριτές του αποκαλούσαν τον Ραϊσί«χασάπη της Τεχεράνης», καθώς ήταν έναςαπό τους τέσσερις δικαστές που ενεπλάκησανστη μαζική εκτέλεση χιλιάδων πολιτικώνκρατουμένων το 1988 στο τέλος του αιματηρούπολέμου Ιράν-Ιράκ. Η Τεχεράνη ουδέποτεπαραδέχθηκε αυτό που περιγράφηκε ωςμακελειό κάπου 2.800 – 5.000 ανθρώπων, σύμφωναμε τη Human Rights Watch.

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ στον Ραϊσί

Ο Ραϊσί είχε γίνει αναπληρωτήςεισαγγελέας στην Τεχεράνη σε ηλικίαμόλις 25 ετών. Στη συνέχεια διετέλεσεεισαγγελέας της Τεχεράνης, ενώ στηνπορεία ανέλαβε καθήκοντα επικεφαλήςτου Οργανισμού Κρατικών Επιθεωρήσεωνκαι πρώτος αναπληρωτής επικεφαλής τουδικαστικού σώματος, προτού διοριστείγενικός εισαγγελέας του Ιράν το 2014.

«Ως αναπληρωτής γενικός εισαγγελέαςτης Τεχσεράνης ο Ραϊσί συμμετείχε σεμια λεγόμενη “επιτροπή θανάτου” πουδιέταξε τις εξωδικαστικές εκτελέσειςχιλιάδων πολιτικών κρατουμένων το1988», ανέφερε το αμερικανικό υπουργείοΟικονομικών το 2019, όταν του επέβαλεκυρώσεις.

Δύο χρόνια αργότερα, στην πρώτησυνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετάτην εκλογή του ως προέδρου του Ιράν ο Ραϊσί ρωτήθηκε για την εμπλοκή του στιςεκτελέσεις αυτές και περιέγραψε εαυτόνως «υπερασπιστή των ανθρωπίνωνδικαιωμάτων».

Ο πρόεδρος που είχε «αίμα στα χέρια του»

Για τους θρησκευόμενους και συντηρητικούςΙρανούς, ο θάνατος του Ραΐσι προκαλείθλίψη, για πολλούς άλλους όμως εντόςτης χώρας και ανά την υφήλιο ήταν έναςάνθρωπος που είχε αίμα στα χέρια τουκαι τον μισούσαν για την ωμή καταστολήτων διαδηλώσεων του 2022 μετά τον θάνατοτης Αμινί, αλλά και για τη δεινή οικονομικήκατάσταση της χώρας.

Το 2017 οι Ραϊσί έχασε τη μάχη των εκλογών από τον Χασάν Ρουχανί, που εξελέγη πρόεδρος του Ιράν για δεύτερη θητεία. Ο Ρουχανί, που είχε υποσχεθεί στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας να βγάλει το Ιράν από την διπλωματική και οικονομική απομόνωση, είχε αποκλειστεί νωρίτερα φέτος ως υποψήφιος για την Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων, που διορίζει και μπορεί να αποπέμψει τον ανώτατο ηγέτη, όπως ανέφερε το Reuters.

Το 2021 η γενική γραμματέας της ΔιεθνούςΑμνηστίας Agnes Callamard είχεζητήσει να διεξαχθεί έρευνα σε βάροςτου Ραϊσί για «εγκλήματα κατά τηςανθρωπότητας», όταν ήταν επικεφαλήςτου δικαστικού σώματος του Ιράν.

Επί των ημερών, είπε ηCallamard, οιΑρχές του Ιράν δολοφόνησαν χιλιάδεςανθρώπους, «υποβάλλονταςχιλιάδες διαδηλωτές σε μαζικές συλλήψειςκαι τουλάχιστον εκατοντάδες σεεξαναγκαστικές εξαφανίσεις, βασανιστήριακαι άλλη κακομεταχείριση κατά τη διάρκειακαι μετά τις πανεθνικές διαδηλώσεις».«Η ανάρρηση τουΕμπραχίμ Ραϊσί στηνπροεδρία ακολουθεί μια εκλογικήδιαδικασία που διεξήχθη σε ένα εξαιρετικάκατασταλτικό περιβάλλον και απαγόρευσεσε γυναίκες, μέλη θρησκευτικών μειονοτήτωνκαι υποψηφίους με αντίθετες απόψεις ναδιεκδικήσουν το αξίωμα», είπε η Callamard.

Η ωμή καταστολή των διαδηλώσεων γιατον θάνατο της Μαχσά Αμινί

Το 2022, το γραφείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ ξεκίνησε έρευνα για τη βίαιη καταστολή διαδηλωτών που βγήκαν στους δρόμους μετά τη δολοφονία της Αμινί, η οποία πέθανε αφού τέθηκε υπό κράτηση από την αστυνομία Ηθών του Ιράν, επειδή δεν φορούσε σωστά την ισλαμική μαντίλα. Τα Ηνωμένα Έθνη δήλωσαν τον Μάρτιο ότι μια διερευνητική αποστολή βρήκε το Ιράν υπόλογο για τη «σωματική βία» που σκότωσε την Αμινί, μολονότι το καθεστώς Ραϊσί είπε το αντίθετο.

Ο Ραϊσί είχεχαρακτηρίσει πέρυσι σε δηλώσεις τουστο NBC News ότι ο θάνατοςτης Αμινί ήταν«ένα περιστατικό», σανκι αυτά που συμβαίνουνσυχνά σε δυτικές πολιτείες. Υποστήριξεότι η ηγεσία του Ιράν «ανέχτηκε» τιςδιαδηλώσεις, παρά τις εκτεταμένεςαναφορές για βίαιη καταστολή τους.«Θα πρέπει να είστε βέβαιοι ότι η ΙσλαμικήΔημοκρατία του Ιράν ήταν πάντα έτοιμηνα ακούσει [τα] λόγια των διαδηλωτών.Για οποιοδήποτε θέμα, είμαστε όλο αυτιά»,υποστήριξε τότε.

Ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων του Ιράνστη Μέση Ανατολή και η κορύφωση τηςέντασης με το Ισραήλ

Και ισχυρίστηκε ότι υπάρχειακόμα «ελευθερία του λόγου» στο Ιράναπορρίπτοντας τις αιτιάσειςτων υποστηρικτών τωνανθρωπίνων δικαιωμάτων ότι η χώραεπέβαλε μπλακ άουτ στο Διαδίκτυομετά τις διαδηλώσεις. Το ιρανικό καθεστώςκατηγορείται επίσης για αποκλεισμόεφαρμογών μέσων κοινωνικής δικτύωσης,σύλληψη δημοσιογράφων και τιμωρία κάθεδημόσιας κριτικής κατά της κυβέρνησηςμετά το θάνατο της Αμινί.Ο Ραϊσί υποστήριξεότι αυτοί οι ισχυρισμοί ήταν μιαπροσπάθεια των δυτικών κρατών νααποσταθεροποιήσουν εσωτερικάτο Ιράν.

Δυτικοί ηγέτες έχουνκατηγορήσει εδώ και καιρό το Ιράν ότιδιαδραματίζει αποσταθεροποιητικό ρόλοστη Μέση Ανατολή παρέχονταςυποστήριξη σε πληρεξουσίους του, όπωςστη Χαμάς στη Γάζα, στουςσιίτες μαχητές τηςΧεζμπολάχ στον Λίβανο και στουςαντάρτες Χούτι στην Υεμένη εδώ καιχρόνια.

Μεσούντος του πολέμου μετη Χαμάς στη Γάζα τοΙσραήλεξαπέλυσε πλήγμα τον Απρίλιο στοπροξενικό κτίριο του Ιράν στη Συρία,σκοτώνοντας δύο από τους ανώτατουςδιοικητές της Τεχεράνης. Το Ιράν απάντησεεκτοξεύοντας ένα κύμα πυραύλων κρουζκαι βαλλιστικών πυραύλων καιdrones κατάτου Ισραήλ, ταπερισσότερα εκ των οποίων καταρρίφθηκαν.

Ο Ραϊσίεξαπέλυσε μύδρους κατά του Ισραήλ γιατην κατοχή των παλαιστινιακώνεδαφώνστην ομιλία του στον ΟΗΕ τονπερασμένο Σεπτέμβριο,υποστηρίζοντας ότι οκόσμος βλέπει το Ιράν ως«ασφαλή εταίρο για τη δική του ασφάλεια»λίγες εβδομάδες πριν η Χαμάς εξαπολύσειτην επίθεσή της στις 7 Οκτωβρίου στοΙσραήλ. Ιρανοί αξιωματούχοι δήλωσανότι δεν γνώριζαν τα σχέδια της Χαμάςγια την επίθεση, αλλά έκτοτε έχουνεκφράσει επανειλημμένα την υποστήριξήτους στην ισλαμιστικήεξτρεμιστική παλαιστινιακή οργάνωσηεναντίον του Ισραήλ.

Ο Ραϊσί ήταν παντρεμένος με την Τζαμιλέχ Αλαμολχοντά και είχε δύο κόρες.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr