Διατροφή και γονιμότητα: Πώς συνδέονται;

Η διαδικασία της σύλληψης αποτελεί μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ οργανικών συστημάτων, ορμονικών μονοπατιών και άλλων διεργασιών. Είναι αποτέλεσμα της ένωσης ενός σπερματοζωαρίου με ωάριο, που γονιμοποιείται με αποτέλεσμα τη δημιουργία του επονομαζόμενου ζυγώτη.

Οιαπαραίτητες προϋποθέσεις που πρέπεινα συντρέχουν για να πραγματοποιηθείμια φυσιολογική σύλληψη είναι:

ΦυσιολογικήωοθυλακιορρηξίαΥγιέςσπέρμα ΥγιέςωάριοΚατάλληλαπροετοιμασμένο ενδομήτριο

«Σε όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις, η διατροφή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και αφορά εξίσου και τα δύο φύλα», αναφέρει η κ. Ευθυμία-Κυριακή Δέδε Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης του ΛΗΤΩ.

«Μία ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή, πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία,  μπορεί να επιδράσει θετικά στη διαδικασία παραγωγής σπέρματος, η οποία  λαμβάνει χώρα κάθε τρεις μήνες. Επιπροσθέτως, μπορεί με αντίστοιχους μηχανισμούς να βελτιώσει τη ποιότητα των ωαρίων της γυναίκας, τα οποία σε αντίθεση με τα σπερματοζωάρια δεν αναγεννώνται, αλλά φθίνουν σε κάθε καταμήνιο κύκλο. Σημαντικότερος παράγοντας κρίνεται και στις δύο περιπτώσεις, ο φυσιολογικός Δείκτης Μάζας Σώματος, που ορίζεται ως το κλάσμα με αριθμητή το βάρος και παρονομαστή το ύψος υψωμένο στο τετράγωνο. Οι φυσιολογικές τιμές του κυμαίνονται από 20-24,9 (kg/m^2), ενώ τιμές που αποκλίνουν από το συγκεκριμένο εύρος χρήζουν διατροφικής παρέμβασης. Τόσο η απώλεια, όσο και η πρόσληψη βάρους, ανάλογα την περίπτωση, φαίνεται να επηρεάζουν τη γονιμότητα και των δύο φύλων» επισημαίνει.

«Στοπλαίσιο της υγιεινής διατροφήςκαταλληλότερο μοντέλο υιοθέτησηςθεωρείται εκείνο της ΜεσογειακήςΔιατροφής. Ωστόσο κρίνεται απαραίτητηη εξατομικευμένη διατροφική παρέμβαση,βάσει ιατρικού ιστορικού και ιδιαιτεροτήτωντου κάθε ζευγαριού» τονίζει.  

Οιγενικές διατροφικές συστάσεις πουπροκύπτουν από τη προσαρμογή τηςΜεσογειακής Πυραμίδας στην αναπαραγωγικήηλικία περιλαμβάνουν:

Τηνημερήσια κατανάλωση 4 μερίδων λαχανικών.Τηνημερήσια κατανάλωση 3 μερίδων φρέσκωνφρούτων εποχήςΤηνημερήσια κατανάλωση 5-7 μερίδωνδημητριακών, εκ των οποίων το μεγαλύτεροποσοστό να είναι ολικής άλεσηςΤηνημερήσια κατανάλωση 2 μερίδωνγαλακτοκομικών, κατά προτίμησηημιαποβουτυρωμένων/χαμηλών λιπαρώνΤηνεβδομαδιαία κατανάλωση τουλάχιστον 3μερίδων οσπρίωνΤηνεβδομαδιαία κατανάλωση 2-3 μερίδωνλιπαρών ψαριών.Τηνεβδομαδιαία κατανάλωση έως 1 μερίδαςκόκκινου κρέατοςΤηνεβδομαδιαία κατανάλωση 1-2 μερίδωνπουλερικώνΤηνεβδομαδιαία κατανάλωση έως 4 κρόκωναυγών Τηνημερήσια κατανάλωση 4-5 μερίδων λιπαρώνΤηνημερήσια κατανάλωση 1,5-2 λίτρων νερού Τηνημερήσια κατανάλωση έως 5 γρ. νατρίου(αλάτι), συμπεριλαμβανομένου και αυτούπου περιέχεται στα τρόφιμα (η ποσότηταισοδυναμεί σε 1 κουταλάκι του γλυκού).Τηνημερήσια κατανάλωση έως μίας μερίδαςαλκοολούχου ποτού, κατά προτίμησηκρασιού. Τονπεριορισμό κατανάλωσης ζάχαρης,γλυκαντικών ουσιών και προϊόντων πουτα περιέχουν.

«Ωστόσο, σε μία προσπάθεια διατροφικής προσέγγισης της κάθε προϋπόθεσης για επιτυχή σύλληψη, ξεχωριστά, υπάρχουν κάποια μικροθρεπτικά συστατικά που βάσει επιστημονικών στοιχείων, φαίνεται να συμβάλλουν σημαντικά.

Τη διαδικασία της ωοθυλακιορρηξίας φαίνεται να βελτιώνουν τα φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D και ψευδαργύρου, καθώς σχετίζονται με τα επίπεδα της ΑΜΗ, αντι-μυλλέριος ορμόνη. Ακόμη η επαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα σποραδικής ανωορρηξίας, όπως και η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων είτε μέσω της διατροφής είτε μέσω συμπληρωμάτων διατροφής. 

Διατροφικοίπαράγοντες που επιδρούν θετικά στηγενικότερη ποιότητα του σπέρματοςείναι πρωτίστως τα ω-3 λιπαρά οξέα. Οσυνδυασμός επαρκούς πρόσληψης βιταμίνηςC με βιταμίνη Ε, μέσω της διατροφής,φαίνεται να μειώνει το φαινόμενοκατακερματισμού του DNA, διαδικασία πουαφορά στην υγεία του σπέρματος καιαυξάνει τον κίνδυνο αποβολών. Τέλος, τοφυλλικό οξύ, ως απαραίτητο στοιχείο πουσυμμετέχει στη διαδικασία σπερματογένεσης,έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει παραμέτρουςπου αφορούν τη μη φυσιολογική μορφολογίασπέρματος. Διατροφικές πηγές φυλλικούοξέος αποτελούν τα πράσινα φυλλώδηλαχανικά, τα όσπρια, τα εσπεριδοειδήκαι κάποια εμπλουτισμένα τρόφιμα τουεμπορίου, όπως τα δημητριακά.

Γιατη βελτίωση της ποιότητας των ωαρίων,τα θρεπτικά συστατικά που ξεχωρίζουνείναι η βιταμίνη D και τα αντιοξειδωτικά,ποικιλία των οποίων λαμβάνουμε απόφρούτα και λαχανικά. Λόγος γίνεται καιγια άλλα στοιχεία, όπως τα επίπεδαμελατονίνης, το μικροβίωμα του εντέρου,ωστόσο είναι ακόμα υπό διερεύνηση.

Όσοναφορά την επίδραση της διατροφής στηνεπίτευξη φυσιολογικής εμφύτευσης τουεμβρύου στην κοιλότητα της μήτρας, ταοφέλη σημειώνονται στην πάχυνση καιαιμάτωση του ενδομητρίου. Ευεργετικήδράση φαίνεται να ασκούν η βιταμίνη Εκαι η L-αργινίνη, της οποίας η χρήσηαπαιτεί περαιτέρω ερευνητικά αποτελέσματα.

Τηδιαδικασία γονιμότητας φαίνεται ναεπηρεάζουν κάποιες αναπαραγωγικέςσυνθήκες όπως η αδενομύωση, η ενδομητρίωση,το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ηκοιλιοκάκη, το σύνδρομο ευερέθιστουεντέρου και κάποιες θυρεοειδικέςδυσλειτουργίες. Ακόμα και στην περίπτωσητων παραπάνω καταστάσεων, η εξατομικευμένηδιατροφή δίνει τη δυνατότητα βελτίωσηςκαι θεραπείας, σε συνεργασία με τηνυπόλοιπη επιστημονική ομάδα», καταλήγειη κ. Δέδε.