Το Πρώτο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο και η συμβολή του στη μεταρρύθμιση

Η πρωτοβουλία του Δημητρίου Βικέλα το 1904, η σχολική έκθεση και η απαγγελία του Προβελέγγιου

Του Ελευθέριου Σκιαδά

Τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα διαμορφώθηκαν στον ελληνικό χώρο οι συνθήκες εκείνες που επρόκειτο να οδηγήσουν σε συστηματικότερες προσπάθειες αλλαγής του συστήματος εκπαιδεύσεως στη χώρα μας. Ορόσημο για αυτήν την περίοδο αποτέλεσε το Πρώτο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο, που διενεργήθηκε από την 31η Μαρτίου έως την 4η Απριλίου του 1904. Συνεκλήθη με πρωτοβουλία του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, του οποίου πρόεδρος ήταν

ο Δημήτριος Βικέλας, έπειτα από πρόταση του γραμματέα Γεωργίου Δροσίνη, σε συνεργασία με τον Σύλλογο προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων και τον Φιλολογικό Σύλλογο του Παρνασσού.

Η μεγάλη αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών υπερπληρώθηκε από υπερχιλίους δασκάλους και καθηγητές του έσω και του έξω Ελληνισμού. Έσπευσαν να το παρακολουθήσουν, εκλέγοντας μάλιστα πανηγυρικά ως πρόεδρο της τακτικής εφορείας του Συνεδρίου τον σύμβουλο Παιδείας της Κρητικής Πολιτείας Αντώνιο Βορεάδη.

Το Συνέδριο τίμησε με την παρουσία της ολόκληρη η βασιλική οικογένεια, αλλά και εκπρόσωποι της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας της χώρας. Ανάμεσά τους ο υπουργός επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Σπυρίδων Στάης, ο υπ. Δικαιοσύνης Νικόλαος Λεβίδης, αλλά και ο δήμαρχος Αθηναίων Σπυρίδων Μερκούρης.

Ο Δημήτριος Βικέλας υπήρξε ο αφανής ήρωας για τη διοργάνωση του Συνεδρίου. Έναν χρόνο πριν είχε επισκεφτεί διαδοχικά το Παρίσι, την Κοπεγχάγη και τη Στοκχόλμη. Εκεί συνέλεξε υλικό για τα θέματα που έπρεπε να παρουσιαστούν, στέλνοντας επιστολές στον Γεώργιο Δροσίνη. Σε αυτές εξέφραζε τον θαυμασμό του για τη λειτουργία των σχολείων της Γαλλίας: «Όταν βλέπω τι έγινεν εδώ διά την παιδείαν προ 20 ετών, ζηλεύω». Χάρη, λοιπόν, στις ενέργειες του Δημ. Βικέλα η πραγματοποίηση του Πρώτου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου επετεύχθη. Αυτό χωρίστηκε σε τέσσερα τμήματα, ήτοι: «Τμήμα πρώτον, Δημοτικής Εκπαιδεύσεως», «Τμήμα δεύτερον, Μέσης Εκπαιδεύσεως», «Τμήμα τρίτον, Γυναικείας Αγωγής» και «Τμήμα τέταρτον, Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως».

Καθένα, μάλιστα, από αυτά κατέληξε σε συγκεκριμένες προτάσεις για τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για τη βελτίωση του συστήματος της δημόσιας εκπαίδευσης. Κάποιες εξ αυτών αφορούσαν τον προσανατολισμό του Δημοτικού στη μετάδοση της «αναγκαίας και χρησίμου» στον ελληνικό λαό ηθικής, θρησκευτικής, εθνικής και πρακτικής εκπαίδευσης. Επίσης προτάθηκε η αύξηση των ωρών χειροτεχνίας στα σχολεία των θηλέων και η μεταρρύθμιση του προγράμματός τους «επί το πρακτικώτερον», καθώς και η ίδρυση και λειτουργία επαγγελματικών σχολών και για τα δύο φύλα.

Το λαμπρότερο, όμως, σημείο του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου ήταν η απόφαση που έλαβε για τα σχολικά βιβλία. Συγκεκριμένα, ο περιορισμός του αριθμού τους στα δημοτικά σχολεία στο ελάχιστον, επιτρέποντας στις τρεις πρώτες τάξεις τη χρήση ενός μόνο αναγνωστικού βιβλίου. Με αυτόν τον τρόπο θα περιοριζόταν η φορολογία των οικογενειών των φτωχών μαθητών. Παράλληλα, το Συνέδριο συνδέθηκε με την οργάνωση της Σχολικής Έκθεσης, η οποία αφενός επέδειξε την εκπαιδευτική δραστηριότητα όλου του Ελληνισμού, αφετέρου περιελάμβανε και διεθνές τμήμα με εκθέματα από χώρες με προηγμένο εκπαιδευτικό σύστημα.

Από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές του Συνεδρίου ήταν το απόγευμα της ημέρας της έναρξης, όταν οι σύνεδροι συναθροίστηκαν στην Ακρόπολη. Εκεί εν μέσω των στηλών του Παρθενώνα ο Αριστομένης Προβελέγγιος απήγγειλε με την εμπνευσμένη μορφή του το ποίημά του υπό τον τίτλο «Ακρόπολη», προσφωνώντας τους συνέδρους από όλες τις γωνιές του Ελληνισμού: Σεις, που σας έστειλ’ η πατρίς από τα πέρατά σας, / με την κρυφήν λαχτάρα της και τα ονείρατά της, / και της ελπίδος φέρνετε και πίστεως το κρίνο, / δακρύβρεκτο από τον άγιο της νοσταλγίας θρήνο, / ανοίξτε τώρα διάπλατα κ’ ελεύθερα τα στήθη / μέσ’ στη μαγεία που άφατη σ’ αυτό το βράχο εχύθη. / Εμπρός στ’ αρχαία μάρμαρα το γόνυ σας ας κλίνη, / που βασιλεύει απάνω των αθανασίας γαλήνη.

Εντυπωσιακά αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα και οι εντυπώσεις που άφησε το Πρώτο Εκπαιδευτικό Συνέδριο υπήρξαν πραγματικά εντυπωσιακά. Πάντως, είναι γεγονός πως μετά το Συνέδριο οι πιέσεις για τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος εντάθηκαν. Έτσι οι πνευματικές και οι πολιτικές δυνάμεις που αναδείχθηκαν μετά την Επανάσταση του 1909 έστρεψαν εντονότερα την προσοχή τους προς τη γεωργική και τεχνική εκπαίδευση στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του κράτους.

The post Το Πρώτο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συνέδριο και η συμβολή του στη μεταρρύθμιση appeared first on antinews.gr.